İş yerinde mobbinge uğradıysanız ne yapmalısınız?

Mobbing, iş yerinde çalışanlara uygulanan psikolojik şiddet olarak tanımlanır.

ShiftDelete.Net’in kurucusu Hakkı Alkan’ın çalışanına karşı geliştirdiği tutum sonrası sosyal medyanın gündemi “İş yerinde mobbinge uğradıysanız ne yapmalısınız?” oldu. İş yerinde mobbing, çalışanların sistematik baskı, dışlanma, küçümsenme veya psikolojik şiddete maruz kalmasıdır. Bu durum, kişinin ruh sağlığını olumsuz etkileyerek stres, anksiyete, depresyon ve iş veriminde düşüşe yol açabilir. Mobbinge uğrayan çalışanların hem psikolojik hem de hukuki açıdan haklarını bilmeleri ve doğru adımları atmaları önemlidir. Peki, mobbinge uğradığınızı nasıl anlarsınız? İşte tüm çalışanların okuması gereken o yazı…

MOBBING NEDİR?

Mobbing, iş yerinde bir veya birden fazla kişi tarafından sistematik şekilde uygulanan psikolojik taciz ve baskı sürecidir. Çalışanın iş ortamında yalnızlaştırılması, küçük düşürülmesi, görevlerinin kısıtlanması veya sürekli eleştirilmesi gibi davranışlar mobbing kapsamındadır. Bu tür uygulamalar uzun süre devam ettiğinde çalışan üzerinde ciddi psikolojik etkiler yaratır, iş verimliliğini düşürür hatta çalışanın istifasına kadar gidebilir. Mobbing, çoğu zaman açık bir saldırı yerine yavaş yavaş ve sistematik bir halde, alay, ihmal veya küçümseme gibi yollarla gerçekleşir.

Bazen mobbing daha açık bir şekilde, agresif davranışlarla ortaya çıkabilir. Fiziksel tehditler veya birinin önünde sürekli küçültücü tavırlar sergilemek, hem bireyi hem de çalışma ortamını olumsuz etkiler. Bir diğer yaygın yöntem ise, çalışanların yaptığı işlerin yönetici veya takım önünde sürekli baltalanmasıdır. Başarılarının göz ardı edilmesi veya hatalarının abartılması, hem özgüveni kırar hem de motivasyonu düşürür.

Bazı durumlarda mobbing, daha dolaylı yollarla kendini gösterir. Örneğin, aşırı zorlayıcı veya neredeyse imkansız görev ve süreler verilmesi, bilgi veya işlerin kasıtlı olarak eksik verilmesi gibi yöntemler, çalışanın performansını düşürür. Hatta bazı mobbing davranışları, çalışanların ilgisiz veya önemsiz işlerle meşgul edilmesi ve katkılarının küçümsenmesi şeklinde de olabilir.

Mobbing ayrıca psikolojik yollarla da yapılabilir. İş yerinde uygunsuz şakalar yapmak, sürekli eleştiri ve olumsuz yorumlar yapmak ya da fikirlerini değersizleştirmek, çalışanların güven duygusunu sarsar ve izolasyona yol açar. Bu tür davranışlar genellikle fark edilmesi zor olsa da uzun vadede ciddi etkiler yaratır.

MOBBING TÜRLERİ

Mobbingin literatürde iki türü vardır; dikey mobbing ve yatay mobbing.

• Dikey Mobbing: Üst statüdeki kişilerin kendilerinden alt statüdekilere uyguladığı mobbing olarak tanımlanır.
• Yatay Mobbing: Aynı statüye sahip kişilerin birbirlerine uyguladıkları mobbing anlamına gelir.

İŞ YERİNDE MOBBING ÖRNEKLERİ 

Mobbing çoğu zaman çok açık ve sert bir şekilde değil, günlük iş hayatının içine gizlenmiş davranışlarla kendini gösterir. İlk bakışta normal ya da sıradan görünen durumlar aslında sistematik olarak tekrarlandığında psikolojik şiddet anlamına gelir. Bu yüzden hangi davranışların mobbing kapsamına girdiğini bilmek son derece önemlidir. Aşağıdaki örnekler, iş yerinde sıkça karşılaşılan mobbing türlerini anlamanıza yardımcı olabilir.

• İş yerinde kişiye yönelik dedikodu yaymak
  
• Kişiyi kasıtlı olarak dışlamak veya yok saymak
  
• Agresif tavırlar sergilemek
  
• Kişiyi küçük düşürmek
  
• Fiziksel tehdit veya şiddet
  
• Ulaşılamaz hedefler koymak
  
• Anlamsız veya değersiz işler vermek
  
• Yapıcı olmayan eleştiriler yapmak
  
• Toplantılarda fikirlerini küçümsemek

MOBBINGİN BİREYLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Mobbinge maruz kalan çalışanlarda hem psikolojik hem de fiziksel sorunlar ortaya çıkar. Bunlar kişisel hayatta anksiyete ve stresle başlayarak depresyona kadar giden bozukluklara; uykusuzluk, yorgunluk, konsantrasyon bozukluğu, kardiyovasküler rahatsızlıklar gibi kendini gösterebilir. işyerinde motivasyon kaybı, iş performansında düşüş, işe gitmek istememe ve uzun vadede tükenmişlik sendromu veya işten ayrılma gibi durumlara yol açabilir.

HAKKI ALKAN VE SAMET JANKOVİC ÖRNEĞİ 

Mobbing tartışmalarının yakın dönemde gündeme gelmesine sebep olan olaylardan biri, ShiftDelete.Net’in kurucusu Hakkı Alkan ile çalışanı Samet Jankovic arasında yaşandı. Olaya ait görüntülere göre ofiste yaşanan tartışma sırasında Alkan sinirlenerek önündeki saksıyı çalışanına fırlattı. 

Samet Jankovic, X hesabından yaptığı açıklamalarda saldırıya uğradığını belirterek durumu yargıya taşıdığını duyurdu. Paylaştığı videoda yaşananları anlattı ve hukuki sürecin başladığını ifade etti.

Hakkı Alkan ise olayın ardından bir özür mesajı yayınladı ancak saksı değil, dal fırlattığını savundu. Kamuoyunda büyük tepki çeken olay, iş yerinde psikolojik şiddet ve mobbing konusunun yeniden tartışılmasına yol açtı.

İŞ YERİNDE MOBBINGE UĞRADIYSANIZ NE YAPMALISINIZ?

Mobbing mağdurları hem psikolojik hem de hukuki açıdan haklarını bilmeli. İşte atılabilecek bazı adımlar:

• Öncelikle yaşanan olayları e-posta veya mesaj ile belgeleyin 
• Güvendiğiniz kişilerle veya insan kaynaklarıyla paylaşın.
• İş yerinde çözüm bulunamazsa Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvurun.
• Gerekirse hukuki destek alın ve dava süreci başlatın.

TÜRKİYE’DE MOBBING HAKKINDA YASALAR

Türkiye’de mobbing doğrudan bir kanun maddesiyle tanımlanmıyor,ancak Türk Borçlar Kanunu, İş Kanunu ve Türk Ceza Kanunu kapsamında değerlendiriliyor. Çalışan, maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir. Ayrıca mobbingin ispatı durumunda iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatı hakkı kazanabilir.

MOBBING NASIL ÖNLENİR?

Mobbing, iş yerinde çalışanların sistematik baskı, dışlanma, küçümsenme ve psikolojik şiddete maruz kalmasıdır. Bu durum yalnızca bireylerin ruh sağlığını değil, iş yerinin verimliliğini de ciddi şekilde olumsuz etkiler. Dolayısıyla mobbingin önlenmesi, hem çalışanların refahı hem de kurumların sağlıklı bir iş ortamı yaratması açısından kritik öneme sahiptir. İşverenler, yöneticiler ve çalışanlar birlikte hareket ederek mobbingi engellemek için çeşitli adımlar atabilir. Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir:

• Açık ve şeffaf iletişim ortamı sağlamak
  
• Çalışanlara düzenli eğitimler vermek
  
• İş yerinde mobbing politikalarını net şekilde belirlemek
  
• Yöneticileri mobbingi tanıma ve müdahale etme konusunda eğitmek
  
• Anonim şikâyet kanalları oluşturmak
  
• Hızlı ve etkili yaptırımlar uygulamak
  

MOBBING HAKKINDA MERAK EDİLENLER

Mobbing iş yerlerinde sıklıkla görülen ve işlenen ciddi bir suçtur ve yasal sonuçları bulunur. İşte mobbing hakkında en çok merak edilen sorular ve cevapları…

MOBBING HANGİ ÜLKEDEKİ TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİNDE SÖZLEŞMENİN İHLALİ OLARAK KABUL GÖRMÜŞTÜR?

Mobbing, Almanya’da toplu iş sözleşmelerinde sözleşme ihlali olarak kabul edilmiştir. Almanya’da mobbing mağdurları erken emeklilik talep edebilmekte, ayrıca mobbing uygulayan kişinin işten çıkarılması da yasal olarak mümkün.

MOBBING TEŞHİSİ KONULMASI İÇİN DAVRANIŞSAL BELİRTİLERİN YAŞANMA SIKLIĞI EN AZ NE KADAR OLMALIDIR?

Genellikle en az 6 ay boyunca sistematik şekilde devam eden davranışlar mobbing olarak kabul edilir.

İŞ YERİNDE MOBBINGİN ÖNLENMESİ KİMLERİN SORUMLULUĞUNDADIR?

Mobbingin önlenmesi, hem işverenin hem de yöneticilerin sorumluluğundadır. Çalışma ortamı güvenli hale getirilmelidir.

İŞ YERİNDE MOBBINGİN CEZASI NEDİR?

Mobbing uygulayan işveren veya çalışanlar, tazminat ve işten çıkarma gibi yaptırımlarla karşılaşabilir.

İŞ YERİNDE MOBBING UYGULANIYOR NE YAPMALIYIM?

Belge toplayın, yöneticilere bildirin ve hukuki destek alın.

İŞ YERİNDE MOBBING NEREYE ŞİKAYET EDİLİR?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na, Çalışma Hakem Heyeti’ne veya mahkemeye başvurabilirsiniz.