“Ulysses Çevirmek” film incelemesi | Çevirmesi imkansız olan “Ulysses”i Kürtçe’ye çeviren Kawa Nemir’in hikâyesi

“Ulysses Çevirmek” filmi James Joyce’un eşsiz eseri olan Ulysses’i Kürtçeye çevirmeye başlayan Kawa Nemir’in çeviri sürecine odaklanarak dilin ve kültürel kimliğin derinliklerine iniyor. Sizler için hazırladığımız film incelemesini okuduktan sonra “Ulysses Çevirmek” filmini izlemek için bahaneniz kalmayacak…

Aylin Kuryel ve Fırat Yücel’in yönetmenliğini üstlendiği “Ulysses Çevirmek”, çevirmen Kawa Nemir’in James Joyce’un başyapıtı olan Ulysses’i Kürtçe’ye kazandırma çabasına odaklanan dokunaklı bir belgesel.

“ULYSSES ÇEVİRMEK” FİLMİ HAKKINDA

Neredeyse Kürtçe dilinin yürüyen bir sözlüğü gibi olan Kawa Nemir, yeni bir kelime veya deyim duyduğunda kaydeder ve asla unutmaz. Yıllardır çeviri yapan Nemir, dil yasaklarından ve siyasi zulümlerden dolayı Türkiye’den uzaklaşarak sürgündeki yazarlar için bir konut olarak hizmet veren Amsterdam’daki Anne Frank’ın eski evine sığınır. Ulysses çevirisi tam olarak bu süreçte gerçekleşir. Bu süreçte sayısız Kürtçe kelime ve deyim toplayan Nemir, Joyce’un romanına Kürtçe bir denklik yaratmaya çalışır.

ULYSSES ÇEVİRİSİ VE FİLM SÜRECİ

Kawa Nemir, James Joyce’un Ulysses’ini İstanbul, Diyarbakır, Mardin ve Amsterdam arasında geçen 10 yıllık bir süreç sonunda Kürtçe’ye çevirdi. Kitap 21 Mart 2023’te Avesta Yayınları tarafından yayımlandı. Yönetmenler Aylin Kuryel ve Fırat Yücel, Kawa Nemir’in bu mücadelesini belgeleyerek Ulysses Çevirmek adlı bir belgesel ortaya çıkardı. Film, Türkiye prömiyerini 16. Documentarist Belgesel Günleri’nde Bir Aradalık Bölümü’nde yaparak, Türkiye ve dünya genelinde birçok festivalde  seyirciyle buluştu. Ulysses’i Kürtçeye çevirme çabası, sadece edebi bir girişim değil, aynı zamanda dilin ve kültürel kimliğin korunması için sembolik bir direniş haline gelir. Nemir’in dildeki ve toplumda yaşanan baskılar karşısında nasıl bir kararlılıkla hareket ettiğini gösterir.

DİLİN POLİTİK GÜCÜ

Yönetmenler Kuryel ve Yücel, belgeselde dilin politik gücünü ve kültürel kimliğin yeniden inşasının önemini vurgular. Nemir’in çeviri süreci, dilin özgürlüğü ve kültürel mirasın korunması için bir manifesto niteliği taşır. Kürtçe’nin yasaklanması ve baskı altında olması, belgeselde Joyce’un Ulysses’inin Kürtçe’ye çevrilmesinin ne kadar önemli bir adım olduğunu gösterir.

“ULYSSES ÇEVİRMEK” FİLM İNCELEMESİ

Translating Ulysses sayesinde Kawa Nemir’i ve çevirilerini keşfettim. Sadece Ulysses değil aynı zamanda William Shakespeare’in birçok eserini Kürtçe’ye kazandırmış bir yazar kendisi. Film, dilin kültürel kimliğin ve siyasi mücadelenin kesiştiği bir noktada duran etkileyici bir belgesel. Kürt halkının dil ve kültürünü koruma ve yeniden inşa etme çabalarını anlatırken, seyirciyi düşünmeye ve küresel anlamda dilin ve kültürel çeşitliliğin önemini kavramaya davet ediyor. Film farklı bir perspektif sunmakla birlikte bu süreci derinlemesine anlamak için izlenmesi gereken bir belgesel olduğunu düşünüyorum.

ULYSSES ÇEVİRMEK HANGİ PLATFORMDA?

Ulysses Çevirmek şu anda MUBI’de gösterimde. Keyifli seyirler…

KAWA NEMİR KİMDİR?

Şair, çevirmen ve editör Kawa Nemir; 1975’te Iğdır’da doğdu. Ankara Hacettepe ve İstanbul üniversitelerinde İngiliz Dili ve Edebiyatı ve Eski Yunan ve Latin Dili ve Edebiyatı bölümlerinde bir süre okuduysa da hiçbirini bitirmeye vakti olmadı. Uzun bir süre Kürt kültür kurumlarında çalıştı, edebiyat dergileri Jiyana Rewşen ve Rewşen-Name‘nin editörlüğünü yaptı. İngiliz, Amerikan, İrlanda ve Türk şiirinden, öyküsünden, romanından ve tiyatrosundan birçok temel edebiyat metnini Kürtçeye çevirmiştir. Sadece İngilizceden Kürtçeye bugüne kadar 5000’den fazla şiir çevirmiştir.

2003 yılında Bajar yayınevini kurdu.

Kawa Nemir, Lîs Yayınevi’nde Dünya Edebiyatı Dizisi‘nin editörü olarak çalışmalarını sürdürmektedir.

Şiir kitapları:

– Selpakfiroş, şiir, Rewşen-Name Yayınları.

– Bîşenga Deşta Dûr, şiir, Lîs Yayınevi.

– Salname, şiir, Lîs Yayınevi.

Çevirileri:

– Gilgamêş û Çend Mythosên Din, mitoloji, Jiyana Rewşen Yayınları.

– Mirin Niqutî Dilê Firokevanekî Îrlandî, William Butler Yeats, 83 şiir, Sî Yayınları.

– Pêşengno! Lo Pêşengno!, Walt Whitman, 101 şiir, Bajar Yayınevi.

– Welatê Bejî û Deh Koroyên ‘The Rock’ê, T. S. Eliot, şiir, Bajar Yayınevi.

– Ji Çîn û Maçînê + Hemû Berhemên Helbestî yên T. E. Hulme, Ezra Pound & T. E. Hulme, şiir, Bajar Yayınevi.

– Sisli Şehir, Jan Dost (Mijabad adlı romanın çevirisi), Beybûn Yayınları.

– Pûşpera Gêlazan / Kirazların Haziranı, Mehmet Çetin, şiir (Lal Laleş ile birlikte), Lîs Yayınevi.

– The Complete Sonnets of William Shakespeare / Hemû Soneyên William Shakespeare, şiir, Lîs Yayınevi.(BÇ)