Sümerler sadece devleti değil, bürokrasiyi de icat etmiş!

Mezopotamya’dan gelen yeni arkeolojik keşifler, Sümerlerin yalnızca yazıyı değil, günümüz bürokrasisinin temel taşlarını da attığını gösteriyor.

Irak’ın Tello şehrinde yapılan kazılarda, arkeologlar Sümer devletine ait 4 bin yıllık çivi yazısı tabletleri gün yüzüne çıkardı. Bu tabletler, Mezopotamya’nın en eski şehirlerinden biri olan Girsu’da bulunan devlet arşivlerine ait. British Museum ve Iraklı arkeologların ortak çalışmasıyla keşfedilen bu belgeler, Sümerlerin yönetim anlayışını ve bürokrasinin köklerini anlamamız açısından büyük bir dönüm noktası.

SÜMERLER VE BÜROKRASİ

Yeni bulunan tabletler, dönemin ekonomik ve idari yapısını gözler önüne seriyor. Tapınak temizliğinden hayvanların kilosuna, tahıl stoklarından bira tüketimine kadar her şeyin titizlikle kaydedildiği anlaşılıyor. Sümerler, sadece yönetimi değil, ayrıntılı kayıt tutmayı da bir devlet geleneği hâline getirmişler.

Sümerler için devletin işleyişi kadar kayıt altına almak da büyük bir önem taşıyordu. British Museum’un Antik Mezopotamya küratörü Sébastien Rey, bu keşfin önemini şu sözlerle vurguluyor: “Kesinlikle her şeyi not etmişler. Hatta imparatorluğun en ücra köşesinde bir koyun öldüğünde bile bu kayıtlara geçmiş. Bürokrasiye adeta takıntılılar.”

Bu tabletlerde devletin işleyişiyle ilgili çarpıcı detaylar var:

Ekonomik kayıtlar: Altın ve gümüş miktarları, hayvan envanterleri, tahıl ve bira stokları.

Kamu görevleri: Taş kesiciler, tapınak temizleyicileri, devlet görevlileri.

Kadınların rolü: Yüksek rahibeler ve devlet içinde önemli pozisyonlardaki kadınlar.

Rey’e göre, Sümerler devletin her detayını kontrol eden bir sistem geliştirmişlerdi. Hatta tapınakların temizliği bile en ince ayrıntısına kadar yönetiliyordu. “Tapınağın zeminini süpürmek kutsal bir işti çünkü Sümerler şehirlerini tanrılara ait görüyordu. Toplum, tanrılar adına yönetilen bir düzen içinde çalışıyordu.”

Bürokrasinin doğuşu

Bu keşif, Sümerlerin yalnızca yazıyı bulan bir medeniyet olmanın ötesinde, tarihteki ilk bürokratik sistemi kurduklarını da kanıtlıyor. Günümüz devletlerinin işleyişine yön veren kayıt tutma geleneği, aslında 4 bin yıl önce Sümer tapınaklarında ve saraylarında şekillendi.

Bu tarihi keşif, arkeologların titiz çalışmaları sayesinde bağlamından koparılmadan, bilim dünyasına kazandırıldı. British Museum ve Irak hükümeti iş birliğiyle sürdürülen Girsu Projesi, Mezopotamya’nın gizemlerini aydınlatmaya devam edecek.