Bilgi çağı aslında cehalet çağı mı? İnternetin manipülasyon gücü

Özgür iradenin aslında koca bir balon olduğunu ve hepimizin kendi kendimize fark etmeden oluşturduğumuz bir balonun içinde yaşadığımızı düşünmek mümkün.

Günümüzde bir ya da birkaç parmak hareketiyle dünyanın öteki ucundaki olayları öğrenebiliyoruz, bilimsel gelişmeleri takip ediyor ya da “ilginç bilgileri” kısa içerikler halinde tüketebiliyoruz. Gerçekten bilgi ve bilişim çağında mı yaşıyoruz? Yoksa insan olmanın en temel yapı taşlarından birisi olan “sorguladığımız” yanılgısına daha mı kolay kapılıyoruz?

DOĞRULAMA YANLILIĞI (CONFIRMATION BIAS)

İnternetin sunduğu sınırsız bilgi kaynakları, bireylerin sadece kendi inançlarını ve görüşlerini doğrulayan bilgilere yönelmesine neden olabiliyor. Bu olgu, doğrulama yanlılığı olarak adlandırılıyor. Doğrulama yanlılığı bireylerin sadece kendi düşüncelerini destekleyen bilgileri kabul etmelerine, çelişen bilgileri ise görmezden gelmelerine yol açabiliyor. Bu durum, insanların kendilerini “açık görüşlü” olarak görmelerine rağmen aslında durumun tam tersi yönde olabileceğini bizlere düşündürüyor.

ELEŞTİREL DÜŞÜNME VE MEDYA OKURYAZARLIĞI

Peki ya herhangi bir internet içeriği tüketirken nelere dikkat etmemiz gerekiyor?

Hap bilgiler almaya çok alıştığımız günümüzde size sunulan herhangi bir haber ya da yazıyı okurken dikkat etmeniz gerekenleri Cambridge Üniversitesi’nden Sosyal Psikoloji Profesörü Sander van der Linden açıklamış.

DİJİTAL MANİPÜLASYONA MARUZ KALDIĞINIZIN GÖSTERGELERİ

Duygusallık: Herhangi bir niyetle içerik oluşturan kişiler duygusal bir yazım ya da içerik dili kullanırlar. Herhangi bir metni okurken yazım dilinde korku yayma, öfke yaratma gibi alt metinler olup olmadığına dikkat etmenizde fayda var.

Taklit: 2018’de bir Twitter kullanıcısı “Warren Buffet” hesabıyla “Warren Buffett”ı taklit eden bir hesap oluşturdu. Warren Buffett’ı taklit eden bu hesap Twitter üzerinden “Sahip olmadığın şeyi harcama” gibi çarpıcı tavsiyelerde bulundu. İşin ironik tarafı ise bu taklit hesabı paylaşımı insanlar tarafından hala alıntılanıp paylaşılmaya devam ediyor.

Kutuplaştırma: Bu kullanılan manipülasyon tekniği insanları birbirlerinden uzaklaştırmak için sık sık kullanılıyor. Kutuplaştırma ise yalnızca “politika” gibi konularda değil, subjektif bir çerçeveden bakmamız muhtemel “evlilik, müzik zevki, sinema” gibi konularda bile insanları ayrıştırmak için kullanılabiliyor.  

İnternet Trolleri: Sosyal medyayla haşır neşir olmuş herkesin aşina olduğu bir diğer faktörse “internet trolleri” Troller, kışkırtıcı ve provokatif yorumlar yaparak insanların duygusal tepkilerini tetiklemeyi amaçlar. Trollerin amacı, insanların dikkatini dağıtmak, manipüle etmek ve genellikle kaos yaratmaktır.

Bilgi çağında bilinçli olmak ve eleştirel düşünme becerilerimizi geliştirmek çok önemli. Doğrulama yanlılığına, duygusal manipülasyonlara, trollerin oyunlarına karşı dikkatli olmalıyız. İnternetin sunduğu nimetlerden faydalanırken, kendi irademizi korumak ve gerçek bilgiye ulaşmak için çaba göstermeliyiz. Unutmamalıyız ki, bilgiye erişim kolaylığı, aynı zamanda manipülasyona da açık bir kapı olabilir.